آموزش رایگان ماکرونویسی در اکسل و برنامه نویسی VBA

زبان برنامه نویسی وی بی ای (Visual Basic for Applications (VBA نوعی زبان برنامه نویسی است که توسط مایکروسافت  و با هدف کنترل قسمت های مختلف نرم افزارهای این کمپانی طراحی شده است. بسیاری از کارهایی که شما میتوانید با استفاده از ماوس و کیبورد انجام دهید با استفاده از زبان ویژوال بیسیک و ماکرونویسی در اکسل نیز قابل انجام است. برای مثال همانطور که شما در اکسل میتوانید یک نمودار طراحی کنید، با استفاده از زبان وی بی نیز میتوانید این کار را انجام دهید. اما ممکن است سوال کنید که دیگر چه نیازی با یادگیری زبان VBA وجود دارد؟

فیلم های آموزشی رایگان ماکرونویسی در اکسل و برنامه نویسی vba

در اینجا قصد داریم بیش از 20 قسمت فیلم آموزشی رایگان با موضوع برنامه نویسی وی بی ای از ضبط ماکرو تا یادگیری مباحث مقدماتی برنامه نویسی و ماکرونویسی رو بهتون آموزش بدیم. طول هر فیلم آموزشی کمتر از 10 دقیقه هست. در این فیلم های آموزشی 10 دقیقه ای سعی میکنیم کلی مطلب و نکته آموزش بدیم تا با قدرت اکسل بیشتر و بیشتر آشنا بشید.

قسمت اول: معرفی روش های مختلف ضبط ماکرو در اکسل

اولین قدم در یادگیری ماکرونویسی در اکسل، یادگیری ضبط یک ماکرو ساده در اکسل هست. وقتی یک ماکرو ضبط می کنید اکسل قدم به قدم کارهایی که انجام میدید رو ضبط میکنه. یعنی هر موقع خواستید

بدونید اکسل یک کار خاص رو چطور انجام میده، کافی هست ماکرو مربوط به اون ضبط کنید. برای مثال اگر بخواید کد رنگ کردن پس زمینه یک سلول رو یاد بگیرید نیاز به هیچ کار خاصی نیست. کافی هست یک ماکرو ضبط کنید و بعد کدهای ماکرو ضبط شده خودتون ببینید. البته در اوایل کار ممکنه یک مقدار گیج کننده باشه ولی بعد از یادگیری مفاهیم اولیه برنامه نویسی خواهید دید که ماکروها چقدر می تونن کمک کننده باشن.

قسمت دوم: پنجره ضبط ماکرو در اکسل

بعد از اینکه روش ها مختلف ضبط ماکرو رو یاد گرفتید، حالت نوبت این هست که با پنجره ضبط ماکرو و گزینه های اون بیشتر آشنا بشید.

قسمت سوم: ضبط ماکرو و معرفی خاصیت relative

در بسیاری از مواقع لازم هست ماکرونویسی به صورتی باشه که از یک سلول خاص شروع نشه. برای مثال شما میخواهید از هر کجایی که کلیک کردید تا انتهای سطر پس زمینه به رنگ زرد تغییر کنه. در اینجا اصلا مهم نیست سلول شروع شما A1 هست یا G50. برای اینکه این مدل ماکرو ها رو ضبط کنید باید از خاصیت relative استفاده کنید.

قسمت چهارم: ذخیره فایل های دارای ماکرو و فرم

حالا که ماکرو خودتون ضبط کردید باید به فرمت مناسب فایل اکسل رو ذخیره کنید. اگر اکسل خودتون با فرمت xlsx ذخیره کنید پس از باز کردن فایل خواهید دید هیچ ماکرویی ذخیره نشده. پس ممکنه شما ساعت ها زحمت بکشید ولی با اشتباه در ذخیره سازی همه ماکروها رو از دست بدید. این فیلم اموزشی رو ببینید تا با فرمت های ذخیره سازی ماکرو بیشتر آشنا بشید.

قسمت پنجم: ماهیت فایل های اکسل و فرمت xlsb

شاید برای شما هم جالب باشد که یک فایل اکسل دقیقا چیست! فرمت xlsb چه تفاوتی با سایر فرمت ها دارد؟ ایا میشه با ذخیره سازی فایل ها با فرمت xlsb سرعت افزایش و حجم فایل کاهش داد؟

قسمت ششم: روش های فراخوانی ماکروها

بعد از اینکه ماکرو خودتون ضبط کردید و یاد گرفتید چطور فایل ها خودتون ذخیره کنید حالا وقت اون رسیده که ماکروهای خودتون اجرا کنید. تا حالا فکر کردید چطور میشه به اکسل خودتون منو اضافه کنید و به راحتی به ماکروهای خودتون دسترسی داشته باشید؟!!! همچین یک کار خلاقانه با نمودارهای اکسل انجام میدیم. هر موقع لازم داشتیم با یک کلیک نمودار خودمون بزرگ میکنیم.

قسمت هفتم: معرفی پنجره ویژوال بیسیک و اشیاء در برنامه نویسی

حالا که تا حدودی با ضبط ماکرو آشنا شدید نوبت این هست که وارد دنیای برنامه نویسی بشید. خیلی ها ممکنه از برنامه نویسی بترسن یا شاید فکر کنن چه کار عجیب و غریبی هست. ولی به شما نشان خواهید داد که برنامه نویس شدن کار بسیار ساده ای هست. در این آموزش به سادگی شروع به یادگیری مبانی ماکرونویسی در اکسل و با بخش های مختلف پنجره برنامه نویسی آشنا خواهیم شد.

قسمت هشتم: معرفی شی range در ماکرونویسی

سلول ها و بازه ها در اکثر کدهایی که در ماکروها می نویسید استفاده میشن. یا از یک سلول یا بازه ای از سلول ها مقدارهایی رو میخونید یا مقدارهایی رو در سلول ها و بازه ها ذخیره می کنید. گرفتن بازه ها در ماکرونویسی در اکسل بسیار شبیه به کاری هست که در فرمول نویسی انجام میدیم. یعنی می تونیم یک سلول رو بگیریم مثلا A1 یا بازه ای از سلول ها رو انتخاب کنیم، مثلا A1:C10 یا به صورت ترکیبی این کار انجام بدیم. برای اشنایی بیشتر فیلم آموزشی زیر رو ببینید.

قسمت نهم آموزش ماکرونویسی: معرفی اشیاء در برنامه نویسی

اگر مفهوم شی در ماکرو نویسی اکسل خوب متوجه بشید تقریبا نصف راه رفتید. یعنی به راحتی می تونید ماکروهایی که ضبط می کنید متوجه بشید و از اونها استفاده کنید و به راحتی ماکرونویسی کنید. اشیا در ماکرونویسی در اکسل بسیار مشابه اشیا در جهان واقعی است. منظومه شمسی را در نظر بگیرد. زمین یکی از اشیا منظومه شمسی است. انسان یکی از اشیا زمین هست. دست ما یک شی از بدن ماست. در اکسل هر شیت یک شی از فایل اکسل است. هر سلول یک شی از شیت های اکسل است. پس می توانیم به این صورت بنویسیم:

excel file –> Sheet1 –>cells A1

قسمت دهم: معرفی property یا صفت ها در ماکرونویسی

هر شی دارای یک سری ویژگی یا صفت هست. مثل رنگ ماشین که می تون آبی یا سفید باشه، یا صورت ما که میتونه گرد یا بیضی باشه، اشیاء اکسل هم می تونند داری یک سری ویژگی باشن که می تونیم اونها رو تغییر بدیم. برای مثال هر سلول اکسل میتونه ویژگی رنگ پس زمینه داشته باشه. یا هر نمودار در اکسل میتونه طول و عرض مختلف به خودش رو داشته باشه و …

قسمت یازدهم معرفی صفت های value و text در شی range

حالا وقت اون رسیده که کم کم با مفاهیم اولیه در برنامه نویسی اشنا بشید. کار خودمون با سلول ها شروع می کنیم. تقریبا ممکن نیست در اکسل ماکرویی بنویسد که از سلول ها در اون استفاده نشده باشه. در این فیلم آموزشی تفاوت text و value در سلول با هم خواهیم دید. همون طور که میدونید ما در هر سلول اکسل یک مقداری وارد میکنیم و با استفاده از فرمت ها می تونید ظاهر اون تغییر بدیم. به چیزی که در ذات یک سلول هست می تونید با استفاده از value دسترسی داشته باشیم. اگر بخواهیم چیزی که در حال نمایش هست رو بگیریم می تونیم از صفت text استفاده کنیم.

قسمت دوازدهم استفاده از row و column در ماکرونویسی اکسل

همیشه گفتیم که مطالب ساده زمینه ساز انجام کارهای پیچیده و پیشرفته هستن. مثلا شاید گرفتن شماره سطر و ستون یک سلول در نگاه اول کار ساده و پیش و پا افتاده ای باشه ولی اگر بخوایم مقدارهای یک جدول براساس شماره سطر یا ستونش فراخوانی کنیم یا تغییر بدیم یا یکسری محاسبات انجام بدیم، یا با استفاده از تابع match شماره ستون داشته باشیم و حرکت های مختلف بزنیم، اون موقع همین مطلب ساده بسیار کاربرد پیدا میکنه.

قسمت سیزدهم: صفت address در ماکرو نویسی اکسل

در ماکرو نویسی گفتیم که سلول ها بسیار مهم و پرکاربرد هستند. در بسیاری از برنامه ها نیاز به گرفتن آدرس سلول ها و بازه ها است. در این آموزش روش کار با صفت address و تنظیمات مختلف اون پرداخته میشه.

قسمت چهاردهم: صفت formula در برنامه نویسی اکسل

در ماکرو نویسی گفتیم که سلول ها بسیار مهم و پرکاربرد هستند. مقدارهایی که در داخل یک سلول هستن به صورت ساده در سه صفت قرار می گیرند:
فرض کنید توی سلول A1 تابع زیر نوشتید:

=sum(10000,25000,450)

و فرمت عددی جدا کردن هزارگان رو انتخاب کردید. نتیجه محاسبه بالا عدد 35,450 خواهد شد.

1- صفت value: مقدار ذاتی (یا نتیجه فرمول بدون فرمت) به ما میده.

range("A1").value=35450

2- صفت text: مقدار نمایشی یک سلول (به همراه فرمت های عددی) رو به ما نمایش میده.

range("A1").text = 35,450

3- صفت formula فرمول داخل سلول نمایش میده.

=range("A1").formula = "=sum(10000,25000,450)"

قسمت پانزدهم: چسباندن رشته ها در ماکرونویسی اکسل

همانطور که در فرمول نویسی چسباندن رشته ها خیلی کمک کننده هست و از مفاهیم پایه ای محسوب میشه، در ماکرو نویسی هم بسیار از چسباندن رشته ها استفاده می کنیم.
در فرمول نویسی از علامت & برای چسباندن دو متن یا دو مقدار استفاده می کردیم. در برنامه نویسی VBA هم از همین علامت استفاده می کنیم. در این فیلم آموزشی چند مثال رو با هم بررسی می کنیم.

قسمت شانزدهم: تغییر فرمت سلول ها با ماکرونویسی

ممکن است با شرایطی رو به رو شوید که بخواهید فرمت های سلول ها را به صورت تکراری تغیر دهید. یا بخواهید بازه ای از سلول  ها را در چندین شیت یا فایل فرمت آنها را تغییر دهید. برای این کار با ضبط کردن یک سلول و استفاده از یک حلقه به راحتی می تونید این کار انجام دهید. فرمت یک صفت سلول است. پس می توانید فرمت یک سلول با استفاده از صفت numberformat تغییر دهید. برای مثال اگر بخواهیم فرمت بازه A10 تا D20 رو تغییر دهیم و اعداد به صورت سه رقم سه رقم از هم جدا شوند و بدون اعشار باشند، کافی هست از دستور زیر استفاده کنیم.

range(“A10:D20″).numberformat=”#,###”

برای توضیحات بیشتر فیلم آموزشی رایگان تغییر فرمت با استفاده از ماکرونویسی را در زیر ببینید.

قسمت هفدهم: استفاده از صفت فونت در برنامه نویسی وی بی ای اکسل

در نرم افزارهای گروه آفیس هر کجا متنی داشته باشید می تونید از صفت فونت برای تغییر دادن نام فونت، بولد بودن، ایتالیک بودن و سایر مشخصات فونت استفاده کنید. مثلا می خواهید چندین فایل اکسل با ده ها شیت رو فونتش به b nazanin تغییر بدید. به جای اینکه به صورت دستی این کار انجام بدید، کافی هست صفت فونت سلول های فایل را به b nazanin تغییر بدید. همچنین برای نمودارها هم می تونید از این روش استفاده کنید. در ضمن در اکسل می توان دو نوع فونت تعریف کرد. فونت مربوط به کلمات لاتین و فونت کلمات فارسی. در این آموزش با این صفت بیشتر آشنا بشید.

قسمت هجدهم: استفاده از رویدادها در برنامه نویسی Vba و ماکرو نویسی

اگر تا اینجای کار از آموزش ها خوشتون اومد توصیه می کنم برای آموزش بیشتر می تونید دوره برنامه نویسی وی بی ای شامل 12 ساعت فیلم آموزشی رو از لینک زیر تهیه کنید:

دوره آموزشی برنامه نویسی VBA در اکسل (سطح یک)

ساخت فرم با قابلیت سرچ در vba اکسل

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که بخواهید از میان لیستی طولانی اسامی یا محصولاتی را انتخاب کنید. به جای اسکرول کردن و پیدا کردن اسم می تونید از یک فرم با قابلیت سرچ استفاده کنید. این ویدئو رو ببینید و از لینک زیر فایل اونو دانلود کنید.

مزایای ماکرونویسی در اکسل و استفاده از زبان برنامه نویسی VBA

شاید این سوال برای خیلی ها مطرح بشه که چرا باید از برنامه نویسی Vba و ماکرونویسی در اکسل استفاده کنیم؟ شاید مطالعه مزایای استفاده از vba به شما در این زمینه کمک کند. فرد متخصص می داند که هر ابزار چه کاربردی دارد و در کجا باید از آن استفاده کند. شاید یک کار را بتوان توسط 4-5 روش انجام داد، اما بهترین روش کدام است؟ هر چه دانش شما در زمینه اکسل بیشتر باشد راحت تر و سریع تر به جواب خواهید رسید.

صرفه جویی در زمان با ماکرونویسی در اکسل

کدهای VBA بر اساس ظرفیت های ویندوز شما میتوانند سرعت بسیار بالایی داشته باشند. به این معنی که VBA میتواند سرعت شما را تا حد غیر قابل وصفی نسبت به انجام کارها به صورت دستی بالا ببرد. برای مثال، فرض کنید می بایست 10 فایل را باز کنید، آنها را پرینت کنید و سپس فایل ها را ببندید. احتمالا این کار، حدود 3 دقیقه یا بیشتر از شما زمان خواهد گرفت. اما ویژوال بیسیک این کار را در مدت چند لحظه انجام خواهد داد.

کاهش خطا با ماکرونویسی در اکسل

حتما برای شما نیز به کرات رخ داده است که اشتباها بر روی فایل های اشتباهی کلیک میکنید، یا در تایپ خود دچار اشتباه می شوید و … . VBA هیچ وقت دچار خطا و اشتباه نخواهد شد و این موضوع میتواند به خصوص در انجام کارهای حساس بسیار حیاتی باشد. البته سوء تفاهم نشود اگر شما با استفاده از کدهای VBA برنامه نویسی اشتباهی داشته باشید، VBA نیز کار را به اشتباه انجام خواهد داد. ولی اگر کدها یکبار به درستی نوشته شوند، همیشه به درستی عمل خواهند کرد.

انجام کارهای تکراری با ماکرونویسی در اکسل

در بسیاری از مشاغل کارکنان دائما کارهای تکراری انجام میدهند و حتی اتفاق می افتد که سالها یک کار را به صورت روزانه دقیقا تکرار میکنند. این موضوع علاوه بر فرسودگی کارکنان، انرژی و منابع سازمان را نیز هدر میدهد. بسیاری از این کارهای تکراری را VBA با سرعت و بدون بروز هیچ خطایی برای شما انجام خواهد داد. این ویژگی، همانطور که در آینده بیشتر به صورت عملی به آن خواهیم پرداخت، از اصلی ترین مزایای زبان برنامه نویسی VBA است.

هماهنگی با سایر نرم افزارها با ماکرونویسی در اکسل

شما میتوانید علاوه بر اکسل، در نرم افزارهای دیگری مثل WORD، Access،Powerpoint ،Outlook و بسیاری از نرم افزارهای دیگر مثل خود ویندوز از VBA استفاده کنید. داستان به همینجا ختم نمیشود و شما میتوانید VBA را در اکسل استفاده کنید و از این طریق دیگر نرم افزارها مثل Word و powerpoint را کنترل کنید؛ بدون اینکه نیاز باشد سند ورد و پاورپیونت را باز کنید.

معنای برنامه نویسی

تعریف ساده برنامه نویسی به صورت عمومی “نوشتن کلمات به شکلی که کامپیوتر قادر به فهم آن باشد” است. زبان های برنامه نویسی و روش های مختلفی برای برنامه نویسی وجود دارد، که در این مطلب نمیگنجد و استفاده از هرکدام از این زبان ها و روش ها بستگی به کاری دارد که قصد انجام آن را دارید و پیامی که میخواهید به کامپیوتر منتقل کنید.

تفاوت بین ماکرونویسی در اکسل و برنامه نویسی VBA؟

یکی از سوالاتی که معمولا توسط مهارت آموزان برنامه نویسی VBA مطرح میشود، تفاوت بین ماکرونویسی و برنامه نویسی وی بی ای است. در واقع پاسخ ساده است. VBA زبانی است که برای نوشتن ماکرو مورد استفاده قرار می گیرد؛ درست به همان شکلی که از زبان فارسی برای نوشتن این مقاله استفاده شده است.

قانون طلایی #1 برای یادگیری VBA و ماکرونویسی در اکسل

پس از اینکه چند درس اول یادگیری VBA که در روزهای آینده ارائه خواهد شد را فراگرفتید، میتوانید به راحتی کدهای مورد نیاز خود را از اینترنت کپی کنید و مورد استفاده قرار دهید! اما کپی کردن صرف کدها از اینترنت نمیتواند کمکی در یادگیری VBA به شما کند. در همین ابتدا قانون طلایی اول یادگیری VBA را به یاد داشته باشید که:

“اگر مجبور به کپی کردن کدهایی از منابع مختلف هستید که مفهوم آنها را درک نمی کنید، حتما به جای Paste کردن، کدها را به صورت دستی تایپ کنید”

اگر تا اینجای کار از آموزش ها خوشتون اومد توصیه می کنم برای آموزش بیشتر می تونید دوره برنامه نویسی وی بی ای شامل 12 ساعت فیلم آموزشی رو از لینک زیر تهیه کنید:

دوره آموزشی برنامه نویسی VBA در اکسل (سطح یک)